Zbyt mało czasu na wykorzystanie wszystkich środków unijnych

data publikacji: 2015-12-15 godz. 11:15

Choć rok dobiega końca, przed Polską jeszcze bardzo trudne wyzwanie. W grudniu bowiem kończy się czas wydatków kwalifikowalnych w ramach Funduszu Spójności, które przyznane zostały w perspektywie finansowej 2007-2013. Wszystkie otrzymane środki powinny już zostać wydane. Jak wynika jednak z informacji podanych przez Ministerstwo Rozwoju, na trzy tygodnie przed zakończeniem roku (stan na 10.12.2015 r.) wydaliśmy 91% środków. Do wydania zostało jeszcze około 6 mld euro. Różnica pomiędzy środkami zakontraktowanymi w Komisji Europejskiej, a środkami wypłaconymi Polsce wynosi około 28 mld zł.

Ważnym wskaźnikiem obrazującym system rozliczeń pieniędzy unijnych są wydatki certyfikowane w ramach projektów unijnych. Jest to jeden z ostatnich etapów rozliczenia, w trakcie którego polskie podmioty przedstawiają zarówno deklaracje wydatków, jak i ich potwierdzenie w ramach programów operacyjnych. Celem certyfikacji jest wykazanie:

• czy wydatki na rzecz beneficjentów mieściły się w okresie dopuszczalności kosztów,
• czy były realizowane zgodnie z obowiązującymi procedurami,
• czy dotyczyły one uzgodnionych z KE działań.

Polsce do certyfikacji zostało około 10%, co w przeliczeniu na środki finansowe stanowi ok 6 mld euro. Wydanie tych pieniędzy w ciągu 3 tygodni nie będzie łatwe. Wszystkie wydatki zanim trafią pod ocenę KE, muszą być potwierdzone opłaconymi fakturami. Unia Europejska dała na to czas do końca czerwca 2016 roku. Natomiast do marca 2017 roku rząd musi ostatecznie przedłożyć rachunki objęte wcześniejszym audytem krajowym. Analiza KE jest ostatnim ogniwem rozliczeń.

Pod względem skuteczności korzystania ze środków unijnych Polska jest pozytywnie postrzegana. Na tle innych państw członkowskich nasz kraj plasuje się w pierwszej dziesiątce. Są jednak sektory, w których pozostajemy w tyle pod względem efektywności wydatkowania funduszy europejskich. Największe zagrożenie dotyczy wydatkowania środków związanych z koleją. Sektor ten od dawna ma kłopoty z właściwym wykorzystaniem pieniędzy mających wspomóc jej rozwój. Aby nie stracić zaoszczędzonych środków, rząd będzie szukał innego celu oraz sposobu ich wykorzystania. Zagrożone są również projekty infrastrukturalne związane z ochroną środowiska:

• budowa sieci kanalizacyjnych,
• infrastruktura zapobiegającą katastrofom ekologicznym czy powodziom,
• przetwarzanie odpadów, spalarnie.

W przypadku cyfryzacji społeczeństwa (w tym sieci szerokopasmowych) prawdopodobnie nie odzyskamy wszystkich zakontraktowanych środków.

Podobne problemy mieliśmy również w minionej perspektywie finansowej. Wówczas KE wydłużyła czas na kontraktację niewykorzystanych środków. Obecnie nie jest to jednak możliwe, ze względu na szereg warunków związanych m.in. z przygotowaniem instytucji do zadeklarowanych projektów, czy odpowiednią legislacją. Przygotowanie tych rozwiązań zajęłoby zbyt wiele czasu, którego w tym przypadku nie ma.

Rząd podejmie zatem próbę zakontraktowania oraz wydania wszystkich pieniędzy unijnych. W tym celu przygotowano program naprawczy obejmujący mechanizmy pozwalające szybciej oraz lepiej rozliczyć fundusze europejskie. W celu uniknięcia podobnej sytuacji w przyszłości, planowane jest usprawnienie wydatkowania środków z nowej perspektywy finansowej poprzez zwiększenie nadkontraktacji (zgody na podpisywanie umów na większą pulę pieniędzy niż przyznana w budżecie kwota). Rozwiązanie to stanowiłoby rodzaj buforu, na wypadek porażki jakiegoś projektu lub zakwestionowania przez KE wydatków. Uwolnione pieniądze będą mogły być przeznaczone na dofinansowania innych działań. W poprzedniej perspektywie finansowej poziom nadkontraktacji wynosił nieco ponad 103 procent, z czego wykorzystano około 101 procent.

Renata Polisiakiewicz - ekspert współpracujący z serwisem PressInfo.pl, posiadający kilkuletnie doświadczenie w stosowaniu prawa zamówień publicznych, absolwent Politechniki Lubelskiej. Doświadczenie zdobywane w administracji państwowej, samorządowej – prowadząc postępowania przetargowe po stronie zamawiającego oraz w sektorze prywatnym – przygotowując oferty przetargowe dla Wykonawcy.